ตำรวจเรียกตรวจเอกสารรถ แต่ไม่รับเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ผู้ขับขี่มีสิทธิหรือไม่?

ตำรวจเรียกตรวจเอกสารรถ แต่ไม่รับเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ผู้ขับขี่มีสิทธิหรือไม่?

บทนำ
การถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจเรียกตรวจระหว่างขับรถเป็นเรื่องที่พบเจอได้ทุกวัน แต่ในยุคดิจิทัล ผู้ขับขี่จำนวนมากพกพา เอกสารในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ เช่น ใบขับขี่ดิจิทัล หรือสำเนาเอกสารรถบนโทรศัพท์มือถือ แทนที่จะพกกระดาษจริง ปัญหาที่เกิดขึ้นคือ ตำรวจบางรายไม่ยอมรับเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ และขู่จะควบคุมตัวหากไม่มีสำเนาเอกสารติดตัว ทำให้ผู้ขับขี่เกิดความสับสนว่าแท้จริงแล้วสิทธิของตนอยู่ตรงไหน และตำรวจมีอำนาจเพียงใด


อำนาจของตำรวจตามกฎหมาย
สิทธิในการเรียกตรวจ

ตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ. 2522 มาตรา 43 และมาตรา 140 เจ้าหน้าที่ตำรวจมีอำนาจเรียกตรวจสอบผู้ขับขี่เพื่อดูใบอนุญาตขับรถและเอกสารที่เกี่ยวข้อง
สิทธิในการควบคุมตัว

หากผู้ขับขี่ไม่แสดงเอกสารตามที่กฎหมายกำหนด ตำรวจสามารถดำเนินการตามขั้นตอน เช่น ออกใบสั่งหรือควบคุมตัวเพื่อเปรียบเทียบปรับ แต่ ต้องอยู่ในขอบเขตของกฎหมาย

สิทธิของผู้ขับขี่
การใช้เอกสารอิเล็กทรอนิกส์

กรมการขนส่งทางบกได้เปิดให้ใช้ ใบขับขี่ดิจิทัล (Digital Driving License) ผ่านแอปพลิเคชัน DLT Smart Queue ซึ่งกฎหมายรับรองแล้วว่าใช้แสดงต่อเจ้าหน้าที่ได้
การแสดงเอกสารในรูปดิจิทัลที่เป็นทางการจึงถือว่าถูกต้องตามกฎหมาย
การปฏิเสธการควบคุมตัวที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย

หากมีการแสดงเอกสารในรูปดิจิทัลอย่างถูกต้อง แต่เจ้าหน้าที่ไม่ยอมรับและจะควบคุมตัว อาจเข้าข่ายการใช้อำนาจเกินขอบเขต

ปัญหาการใช้เอกสารอิเล็กทรอนิกส์
การรับรู้ที่ไม่ตรงกัน: แม้กฎหมายเปิดทางแล้ว แต่เจ้าหน้าที่บางส่วนยังไม่คุ้นชินกับการใช้เอกสารอิเล็กทรอนิกส์
ความเสี่ยงของประชาชน: ผู้ขับขี่ที่ใช้ระบบดิจิทัลอย่างถูกต้องกลับถูกข่มขู่หรือควบคุมตัว ทำให้เสียเวลาและเสียสิทธิ
ช่องว่างทางการบังคับใช้กฎหมาย: ขาดความเข้าใจที่ตรงกันระหว่างประชาชนและเจ้าหน้าที่

แนวทางปฏิบัติของผู้ขับขี่
เก็บหลักฐานดิจิทัลให้พร้อม

ดาวน์โหลดใบขับขี่ดิจิทัลจากระบบของกรมการขนส่งทางบก
เก็บสำเนาเอกสารสำคัญไว้ในมือถือหรือคลาวด์
อธิบายสิทธิอย่างสุภาพต่อเจ้าหน้าที่

ชี้แจงว่าการแสดงเอกสารอิเล็กทรอนิกส์เป็นไปตามประกาศของกรมการขนส่ง
หากถูกละเมิดสิทธิ

สามารถร้องเรียนได้ที่สำนักงานตำรวจแห่งชาติ หรือกรมการขนส่งทางบก
ใช้สิทธิทางกฎหมายเพื่อป้องกันการใช้อำนาจเกินขอบเขต

บทสรุป
การใช้เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ เช่น ใบขับขี่ดิจิทัล ได้รับการยอมรับตามกฎหมายแล้ว ประชาชนจึงมีสิทธิแสดงต่อเจ้าหน้าที่ตำรวจได้ การที่ตำรวจบางรายไม่ยอมรับและขู่จะควบคุมตัว อาจเป็นการใช้อำนาจเกินสมควร

ประชาชนควรรู้สิทธิของตนเอง และหากถูกละเมิดควรใช้สิทธิร้องเรียนหรือปรึกษาทนายความ เพื่อให้การบังคับใช้กฎหมายเป็นไปอย่างยุติธรรมและเท่าเทียม

ทนายตรินัยน์. นบ, นบท. ทนายเพชรบูรณ์ วิเชียรบุรี