84 จำนวนผู้เข้าชม |
บทนำ
เรื่องสิทธิในที่ดินและทรัพย์สินมักสร้างความสับสนให้กับประชาชน โดยเฉพาะเมื่อพูดถึงคำว่า “การแย่งการครอบครอง” และ “การครอบครองปรปักษ์” หลายคนเข้าใจว่าเป็นเรื่องเดียวกัน แต่แท้จริงแล้วแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง กฎหมายไทย โดยเฉพาะ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1375 และ 1382 ได้กำหนดหลักเกณฑ์ไว้ชัดเจน หากไม่เข้าใจให้ดี อาจเสียสิทธิที่ควรเป็นของตนไปอย่างน่าเสียดาย
การแย่งการครอบครอง (มาตรา 1375)
คือสิทธิในการฟ้องร้องเพื่อ เรียกคืนการครอบครอง เมื่อถูกบุคคลอื่นแย่งไปโดยไม่ชอบ
ฟ้องได้เฉพาะใน 1 ปี นับแต่วันที่ถูกแย่งการครอบครอง
เป็นเรื่องของ สิทธิครอบครอง ไม่ใช่กรรมสิทธิ์
ตัวอย่าง: มีคนเข้ามายึดที่ดินที่คุณใช้ทำกิน แม้คุณจะยังไม่มีโฉนด คุณก็มีสิทธิฟ้องเพื่อเรียกคืนการครอบครอง
การครอบครองปรปักษ์ (มาตรา 1382)
คือวิธีการที่ผู้ครอบครองทรัพย์สินของผู้อื่นจะได้ กรรมสิทธิ์โดยสมบูรณ์
ต้องครอบครองโดย สงบ เปิดเผย และด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ
ต้องครอบครองติดต่อกัน 10 ปีสำหรับที่ดิน (อสังหาริมทรัพย์) และ 5 ปีสำหรับสังหาริมทรัพย์
เป็นกระบวนการที่เข้มงวด และศาลจะพิจารณาอย่างละเอียด โดยเฉพาะเรื่อง “เจตนาเป็นเจ้าของ”
ความแตกต่างสำคัญ
ประเด็น
การแย่งการครอบครอง การครอบครองปรปักษ์
กฎหมาย ม.1375 ม.1382
สิทธิที่ได้ สิทธิครอบครอง ได้กรรมสิทธิ์เต็ม
ระยะเวลา ฟ้องได้ 1 ปี ครอบครอง 10 ปี (ที่ดิน) / 5 ปี (สังหาริมทรัพย์)
เป้าหมาย รั กษาสิทธิการครอบครอง เปลี่ยนสิทธิครอบครองเป็นกรรมสิทธิ์
ข้อจำกัดที่ควรรู้
ที่ดินที่ยังไม่มีโฉนด (น.ส.3, ส.ค.1) → ไม่สามารถใช้สิทธิครอบครองปรปักษ์เพื่อได้กรรมสิทธิ์ได้
ที่ดินของรัฐ เช่น ที่ราชพัสดุ ที่ธรณีสงฆ์ หรือที่ ส.ป.ก. → ไม่สามารถครอบครองปรปักษ์ได้
หากเจ้าของที่ดินแสดงการหวงห้าม เช่น แจ้งความ ฟ้องขับไล่ หรือติดป้ายประกาศ → การนับเวลาครอบครองปรปักษ์จะสิ้นสุดทันที
กลยุทธ์สำหรับเจ้าของทรัพย์สิน
ตรวจดูแลที่ดินสม่ำเสมอ
ล้อมรั้ว หรือติดป้ายประกาศสิทธิ
ชำระภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างทุกปี
หากมีผู้เข้ามาทำประโยชน์ ควรทำสัญญาเช่าอย่างชัดเจน
รีบใช้สิทธิตามกฎหมาย เช่น แจ้งความหรือฟ้องขับไล่ เพื่อหยุดการนับเวลาครอบครองปรปักษ์
บทสรุป
“การแย่งการครอบครอง” และ “การครอบครองปรปักษ์” เป็นคนละเรื่องกันโดยสิ้นเชิง การเข้าใจความแตกต่างนี้จะช่วยให้คุณ ปกป้องสิทธิของตน ได้อย่างมั่นใจ
หากถูกแย่งการครอบครอง → ต้องฟ้องภายใน 1 ปี
หากครอบครองทรัพย์สินของผู้อื่น → ต้องพิสูจน์เจตนาเป็นเจ้าของและครอบครองตามเวลาที่กฎหมายกำหนด
เจ้าของที่ดินควร ดูแลทรัพย์สินอย่างสม่ำเสมอ เพื่อไม่ให้ผู้อื่นอ้างสิทธิครอบครองปรปักษ์ได้
ท้ายที่สุด หากเกิดข้อพิพาท ควรรีบปรึกษาทนายความเพื่อหาทางออกที่เหมาะสม ป้องกันไม่ให้สิทธิในทรัพย์สินหลุดลอยไป
ทนายตรินัยน์ ทนายเพชรบูรณ์ วิเชียรบุรี
