สมรสเท่าเทียมกับคำพิพากษาศาลฎีกา: สิทธิใหม่ของคู่สมรสที่ต้องรู้

สมรสเท่าเทียมกับคำพิพากษาศาลฎีกา: สิทธิใหม่ของคู่สมรสที่ต้องรู้
บทนำ

ตั้งแต่กฎหมายสมรสเท่าเทียมมีผลบังคับใช้ในปี พ.ศ. 2568 การตีความสิทธิ หน้าที่ของคู่สมรสใหม่จึงกลายเป็นประเด็นที่น่าจับตา ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง การรับบุตรบุญธรรมร่วมกัน หรือ สิทธิในการจัดการทรัพย์สิน บทความนี้จะพาท่านสำรวจแนวกฎหมายและแนวเคลื่อนไหวล่าสุด รวมถึงแนวศาลที่อาจเป็นบรรทัดฐานในอนาคต

หลักกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

กฎหมายสมรสเท่าเทียม (ป.พ.พ. แก้ไข 2567) เปลี่ยนคำว่า “ชาย–หญิง” เป็น “บุคคลสองฝ่าย / คู่สมรส” และปรับหลายมาตราหลักให้ครอบคลุมเพศหลากหลาย
ilaw.or.th

มาตรา 1448 (ฉบับเดิม) ของ ป.พ.พ. เคยกำหนดไว้ว่า การสมรสได้เฉพาะชายกับหญิง ศาลรัฐธรรมนูญเคยวินิจฉัยว่าไม่ขัดต่อรัฐธรรมนูญ แต่อย่างไรก็ตามมีข้อแนะนำให้ตรากฎหมายรองรับสิทธิของเพศหลากหลาย
ilaw.or.th
+1

กฎหมาย “ฟ้องชู้” ถูกแก้ไขให้สอดคล้องสมรสเท่าเทียม โดยให้สิทธิคู่สมรสทุกเพศในการฟ้องหย่าและเรียกค่าเสียหายจาก “คู่สมรส” หรือ “ผู้ซึ่งล่วงเกิน” โดยไม่ระบุเพศ
Senate

แนวคำพิพากษา / แนววินิจฉัยที่เกี่ยวข้อง

ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยในกรณี #สมรสเท่าเทียม ว่า มาตรา 1448 ไม่ขัดต่อรัฐธรรมนูญ แต่มีข้อแนะนำให้ตรากฎหมายเฉพาะเพื่อคุ้มครองสิทธิของบุคคลเพศหลากหลาย
THE STANDARD
+2
ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน
+2

แนวคำวินิจฉัยโดยกลไกรัฐธรรมนูญและแนวเคลื่อนไหวอาจกลายเป็นแนวทางอ้างอิงในอนาคต เมื่อศาลฎีกาได้รับคดีที่เกี่ยวข้อง

ประเด็นสิทธิ-หน้าที่ของคู่สมรสตามกฎหมายใหม่

การรับบุตรบุญธรรมร่วมกัน
กฎหมายสมรสเท่าเทียมไม่ได้ลบสิทธิในการรับบุตรบุญธรรมเดิมของ ป.พ.พ. แต่ทำให้ “คู่สมรสทุกเพศ” สามารถดำเนินการได้โดยเท่าเทียมกัน

สิทธิในการจัดการทรัพย์สินร่วมกัน
ป.พ.พ. ฉบับแก้ไข ยังหวังให้ใช้หลักเดิม — ถ้าไม่มีสัญญาเรื่องทรัพย์สินแยกก่อนสมรส ทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรสเป็นสินสมรส — แต่ระบุว่า กฎหมายอื่นที่ใช้คำว่า “สามี-ภริยา” ให้ถือว่าสอดคล้องกับ “คู่สมรส” ด้วย

การฟ้องชู้ / การเรียกค่าเสียหาย
หลังการแก้ไข กฎหมาย “ฟ้องชู้” ให้สิทธิแก่คู่สมรสทุกเพศในการเรียกค่าเสียหายจาก “ผู้ซึ่งล่วงเกิน” ไม่จำกัดเพศของผู้ล่วงเกิน
Senate

บทสรุป

แม้ในปัจจุบันยังไม่มีคำพิพากษาศาลฎีกาที่ตีความกฎหมายสมรสเท่าเทียมอย่างชัดเจน แต่แนววินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญและท่าทีของรัฐในการแก้กฎหมายชี้ว่าอนาคตคดีครอบครัวจะมีหลักเกณฑ์ที่เปิดกว้างและเป็นธรรมมากขึ้น คู่สมรสทุกเพศจึงควรทำความเข้าใจกฎหมายใหม่ และเตรียมการให้คำปรึกษากับทนายผู้เชี่ยวชาญ เพื่อใช้สิทธิอย่างเต็มที่

ทนายตรินัยน์  นบ, เนติบัณฑิตไทย