เมื่อทายาทคนหนึ่งถอนเงินมรดกไปทั้งหมด ใครคือผู้เสียหาย

บทนำ
เมื่อเจ้ามรดกถึงแก่ความตาย ทรัพย์สินของเจ้ามรดกจะตกทอดแก่ทายาทตามกฎหมายหรือพินัยกรรม หากมีทายาทหลายคน ทรัพย์สินดังกล่าวย่อมตกเป็นกรรมสิทธิ์รวมของทายาททุกคนตามส่วนที่ตนมีสิทธิ

ในทางปฏิบัติมักเกิดกรณีที่ทายาทคนหนึ่งไปถอนเงินของเจ้ามรดกจากธนาคารเพียงลำพัง และเก็บไว้คนเดียวโดยไม่แบ่งให้ทายาทอื่น ก่อให้เกิดข้อสงสัยว่า การกระทำดังกล่าวถือเป็นการ “ยักยอกทรัพย์” หรือไม่ และหากเป็นเช่นนั้น “ใคร” จึงจะถือเป็นผู้เสียหายในทางกฎหมายอาญา — ธนาคาร หรือทายาทอื่น?

บทความนี้จะวิเคราะห์ข้อเท็จจริงทางกฎหมาย กรอบความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 352 และแนวคำพิพากษาศาลฎีกาที่เกี่ยวข้อง เพื่อชี้ให้เห็นว่าใครคือผู้เสียหายในกรณีดังกล่าว


--ประเด็นปัญหา
เมื่อทายาทคนหนึ่งถอนเงินมรดกจากบัญชีธนาคารของเจ้ามรดกไปเพียงคนเดียวโดยไม่แบ่งให้ทายาทอื่น การกระทำดังกล่าวเป็นความผิดฐานยักยอกหรือไม่ และใครคือผู้เสียหายตามกฎหมายอาญา


--ข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1599

เมื่อบุคคลถึงแก่ความตาย ทรัพย์สินของเขาตกทอดแก่ทายาท
ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 352

ผู้ใดครอบครองทรัพย์ของผู้อื่นโดยสุจริต แล้วเบียดบังเอาทรัพย์นั้นเป็นของตนเองโดยทุจริต ผู้นั้นกระทำความผิดฐานยักยอก

-- การวิเคราะห์ข้อกฎหมาย
1. ทรัพย์มรดกตกทอดแก่ทายาทร่วมกัน
เงินที่เจ้ามรดกฝากไว้ในธนาคาร ถือเป็นทรัพย์มรดก เมื่อเจ้ามรดกถึงแก่ความตาย ทรัพย์ดังกล่าวตกทอดแก่ทายาททุกคนในฐานะเจ้าของรวมตามส่วนสิทธิ

2. การถอนเงินโดยทายาทคนเดียว
หากทายาทคนที่ 3 ถอนเงินทั้งหมดโดยไม่แบ่งให้ทายาทที่ 1 และ 2 ถือว่าได้เบียดบังทรัพย์ส่วนที่ตนไม่มีสิทธิ และเจตนาครอบครองไว้เป็นของตนเองโดยทุจริต จึงเข้าองค์ประกอบความผิดฐานยักยอก ตามมาตรา 352

3. ธนาคารไม่ใช่ผู้เสียหาย
ธนาคารเป็นเพียงลูกหนี้ตามสัญญาฝากเงินของเจ้ามรดก เมื่อเจ้ามรดกเสียชีวิต ธนาคารมีหน้าที่คืนเงินให้แก่ผู้มีสิทธิ หากธนาคารจ่ายเงินให้แก่ผู้ที่แสดงตนว่าเป็นทายาทโดยสุจริต ธนาคารไม่ได้เบียดบังทรัพย์ของใคร และไม่ได้รับความเสียหายใด ๆ

4. ทายาทคนอื่นคือผู้เสียหาย
ทายาทที่ 1 และ 2 มีสิทธิในเงินดังกล่าวตามส่วน แต่ไม่ได้รับเงิน เพราะถูกทายาทที่ 3 ถอนและเก็บไว้คนเดียว จึงเป็นผู้เสียหายโดยตรงตามนิยามในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 2


-- แนวคำพิพากษาศาลฎีกาที่เกี่ยวข้อง
ฎีกาที่ 128/2537
ผู้จัดการมรดกเบียดบังทรัพย์มรดกเป็นของตนเองโดยไม่แบ่งให้ทายาทคนอื่น ถือว่ามีความผิดฐานยักยอก

 ฎีกาที่ 113/2535
การโอนทรัพย์มรดกเป็นของตนเองโดยไม่ชอบแม้ตนเป็นทายาท ถือเป็นการเบียดบังทรัพย์ผู้อื่นโดยทุจริต

ฎีกาที่ 416/2563
ศาลวินิจฉัยว่า ทายาทที่เบียดบังทรัพย์มรดกในฐานะผู้จัดการมรดกโดยไม่แบ่งให้ผู้อื่น อาจมีความผิดฐานยักยอก โดยทายาทคนอื่นเป็นผู้เสียหาย ไม่ใช่ธนาคาร


----บทสรุป
การที่ทายาทคนหนึ่งถอนเงินมรดกจากธนาคารไปทั้งหมดโดยไม่แบ่งให้ทายาทคนอื่น ถือเป็นการเบียดบังทรัพย์ของผู้อื่นโดยทุจริต และอาจเข้าข่ายความผิดฐานยักยอกทรัพย์ตามกฎหมายอาญา

ในกรณีนี้ ธนาคารไม่ใช่ผู้เสียหาย เพราะเป็นเพียงลูกหนี้ตามสัญญาฝากเงิน และไม่ได้รับความเสียหายจากการถอนเงิน
ทายาทคนอื่น (ที่ไม่ได้รับส่วนของตน) ต่างหากที่เป็น “ผู้เสียหาย” ตามกฎหมาย

จัดทำโดย... ทนายตรินัยน์    นบ, เนติบัณฑิตไทย