การรับรองบุตร: ทางออกทางกฎหมายเพื่อสิทธิของลูกและบิดา

บทนำ
ปัญหาที่พบบ่อยในครอบครัวไทยคือ บิดามารดาไม่ได้จดทะเบียนสมรสกัน แต่มีบุตรด้วยกัน ผลคือบุตรถูกนับว่าเป็น “บุตรนอกสมรส” ซึ่งตามกฎหมายจะมีสิทธิไม่เท่ากับบุตรในสมรส เช่น เรื่องนามสกุล การใช้อำนาจปกครอง และสิทธิในการรับมรดกของบิดา ทางออกคือ บิดาต้องทำการจดทะเบียนรับรองบุตร เพื่อให้บุตรได้รับสิทธิถูกต้องตามกฎหมาย


2. ข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
มาตรา 1546 ป.พ.พ. : เด็กที่เกิดจากหญิงที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรสกับชาย เด็กนั้นเป็นบุตรชอบด้วยกฎหมายของมารดาเพียงฝ่ายเดียว
มาตรา 1547 ป.พ.พ. : บิดาสามารถรับรองบุตรได้ โดยวิธี

การจดทะเบียนรับรองบุตรต่อพนักงานทะเบียน
การสมรสกับมารดาภายหลัง
คำพิพากษาของศาลที่พิสูจน์ความเป็นบิดา
ผลของการรับรองบุตร : บุตรกลายเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายของบิดา มีสิทธิเสมอกับบุตรในสมรสทุกประการ

3. สิทธิที่บุตรจะได้รับเมื่อมีการรับรองบุตร
สิทธิใช้นามสกุลบิดา และจดบิดาเป็นบิดาในสูติบัตร
สิทธิในการปกครองร่วม ระหว่างบิดาและมารดา
สิทธิรับมรดก จากบิดาเสมือนบุตรในสมรส
สิทธิเรียกร้องค่าอุปการะเลี้ยงดู จากบิดาโดยตรง

4. ขั้นตอนการจดทะเบียนรับรองบุตร
ไปที่สำนักทะเบียนอำเภอ/เขต พร้อมเอกสาร ได้แก่ บัตรประชาชน สูติบัตรของบุตร ทะเบียนบ้าน
มารดาและบุตร (หากอายุเกิน 7 ปี ต้องให้ความยินยอม) มาลงชื่อยินยอม
พนักงานทะเบียนบันทึกและออกหนังสือรับรองบุตร
หากมารดาไม่ยินยอม หรือเกิดข้อพิพาท ต้องยื่นคำร้องต่อศาลเพื่อให้ศาลพิพากษาเป็นบุตร

5. บทสรุป
แม้บิดา–มารดาจะไม่ได้จดทะเบียนสมรสกัน แต่บุตรก็ไม่ควรถูกจำกัดสิทธิ การจดทะเบียนรับรองบุตรเป็นทางออกทางกฎหมายที่จะทำให้บุตรมีสิทธิเท่าเทียม ได้รับการปกป้อง และสามารถใช้สิทธิในทรัพย์สินหรือมรดกของบิดาได้ครบถ้วน

(กรณีบุตรเสียชีวิตแล้ว ตามแนวคำพิพากษาของศาลฎีกา การฟ้องขอให้ศาลพิพากษาว่าเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายนั้น ไม่สามารถทำได้ในกรณีที่บุตรเสียชีวิตไปแล้วคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1709/2513: ศาลฎีกาเคยพิพากษาไว้ว่า "การจดทะเบียนรับรองบุตร เป็นการกระทำที่มีผลเป็นการรับรองเด็กเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายตาม ป.พ.พ. มาตรา 1547 (3) ซึ่งการจดทะเบียนจะสมบูรณ์ได้ต้องมีเด็กอยู่ด้วย แต่ในกรณีที่เด็กตายเสียแล้ว บิดาจะไปจดทะเบียนรับรองบุตรไม่ได้"
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1563/2517: ยืนยันหลักการเดียวกันว่า "การฟ้องขอให้ศาลพิพากษาว่าเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายนั้น เป็นสิทธิเฉพาะตัวของบุตร เมื่อบุตรตายเสียแล้ว สิทธิในการฟ้องย่อมระงับไป) 

หากคุณหรือคนใกล้ตัวกำลังเจอสถานการณ์เช่นนี้ ควรรีบปรึกษาทนายความ เพื่อดำเนินการรับรองบุตรอย่างถูกต้อง รวดเร็ว และคุ้มครองสิทธิของบุตรให้ครบถ้วนที่สุด

ทนายตรินัยน์  นบ,นบท   ทนายเพชรบูรณ์