สินสมรสหรือทรัพย์สินส่วนตัว

เมื่อคู่สมรสยกทรัพย์ให้กัน: สินสมรสหรือสินส่วนตัว?

บทนำ
ในชีวิตคู่ หลายครั้งที่สามีภริยาอาจมอบทรัพย์สินให้แก่กัน เช่น ที่ดิน บ้าน หรือเงินทอง แต่คำถามสำคัญคือ ทรัพย์นั้นจะถือเป็น “สินสมรส” ที่ต้องจัดการร่วมกัน หรือเป็น “สินส่วนตัว” ของผู้รับที่มีสิทธิเด็ดขาดเพียงฝ่ายเดียว? เรื่องนี้สำคัญมาก เพราะเมื่อเกิดข้อพิพาท การตีความว่าเป็นสินสมรสหรือไม่ อาจทำให้ผลทางคดีพลิกไปเลยทีเดียว


หลักกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
ป.พ.พ. มาตรา 1471
กำหนดว่า “สินส่วนตัว” ได้แก่
(1) ทรัพย์ที่มีอยู่ก่อนสมรส
(2) ทรัพย์ที่ได้มาในระหว่างสมรสโดยทางมรดกหรือทางให้โดยเสน่หา
(3) ทรัพย์ที่ใช้เฉพาะตัวหรือเพื่อประกอบอาชีพ
ป.พ.พ. มาตรา 1473
บัญญัติว่า คู่สมรสมีอำนาจจัดการสินส่วนตัวของตนได้เอง โดยไม่ต้องได้รับความยินยอมจากอีกฝ่าย
ป.พ.พ. มาตรา 1469
แม้คู่สมรสจะทำสัญญาเกี่ยวกับทรัพย์สินระหว่างกัน ก็สามารถบอกล้างได้ในระหว่างสมรส

การวิเคราะห์สิทธิของแต่ละฝ่าย
ฝ่ายผู้ให้ (คู่สมรสที่ยกทรัพย์สินให้)
หากยกทรัพย์สินที่เป็น “สินส่วนตัว” ของตน เช่น ที่ดินมรดก ให้แก่อีกฝ่าย และไม่ได้ระบุว่าให้เป็นสินสมรส ทรัพย์นั้นจะหลุดพ้นจากสิทธิของผู้ให้ทันที ไม่สามารถกลับมาอ้างสิทธิภายหลังว่าเป็นสินสมรสได้
ฝ่ายผู้รับ (คู่สมรสที่ได้รับทรัพย์)
เมื่อได้รับทรัพย์สินโดยไม่มีการกำหนดว่าเป็นสินสมรส ทรัพย์นั้นจะกลายเป็น “สินส่วนตัว” ของผู้รับทันที ผู้รับสามารถขาย จำนอง หรือโอนให้บุคคลอื่นได้โดยไม่ต้องขอความยินยอมจากคู่สมรสอีกฝ่าย
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 186/2565
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า โจทก์ได้รับที่ดินมาจากมรดก (เป็นสินส่วนตัว) แล้วโอนให้จำเลยในระหว่างสมรสโดยไม่ได้ระบุว่าเป็นสินสมรส ทำให้ที่ดินดังกล่าวตกเป็นสินส่วนตัวของจำเลย การที่จำเลยขายต่อให้นิติบุคคลภายนอกจึงถือว่านิติกรรมเสร็จสมบูรณ์ แม้ภายหลังโจทก์จะอ้างสิทธิกลับก็ฟังไม่ขึ้น

บทสรุป
การโอนทรัพย์สินระหว่างคู่สมรสเป็นเรื่องละเอียดอ่อนที่ต้องทำอย่างรอบคอบ หากไม่ระบุชัดว่าเป็น “สินสมรส” ทรัพย์นั้นย่อมตกเป็น “สินส่วนตัว” ของผู้รับทันที และผู้ให้ไม่สามารถเรียกร้องสิทธิคืนได้ ดังนั้น หากต้องการให้ทรัพย์เป็นสินสมรส ควรจดทะเบียนและระบุไว้ชัดเจน ไม่เช่นนั้นอาจกลายเป็นคดีความยืดเยื้อในอนาคตได้

---บทเรียนที่ได้คือ อย่ามองข้ามรายละเอียดเล็ก ๆ ของกฎหมาย เพราะอาจส่งผลใหญ่ต่อชีวิตและทรัพย์สินของคุณ

จัดทำโดย....ทนายตรินัยน์    นบ, เนติบัณฑิตไทย